चन्द्रा थापा मगर

पाल्पा जिल्ला वगनासकाली गाउँपालिकाको यम्घामा पर्ने दाङ्गसिंघा गाउँ अति मनोरम दृश्यले भरिपूर्ण छ ।  यो गाउँमा घुम्न आउने जो कोही व्यक्तिको पनि मन लोभिनु स्वभाविकै हो ।  पाल्पामा विभिन्न पर्यटकीय सम्भावना बोकेको ठाउँ र थुप्रै पर्यटकीय स्थलहरु भएकोले मैले कपीमा कोरेर परिचित गराइरहनु पर्दैन जिल्लाको नामै काफी छ र  पाल्पा आफैमा प्रसिद्ध एवम् परिचित जिल्ला हो । त्यसकारण मैले पाल्पा वगनासकाली वडा न.६ को दाङ्गसिंघा गाउँलाई मात्र समेटी कपीको पानामा  उतार्ने प्रयास गरेको छु । तानसेनको बर्तुङबाट चिलाङदी हँुदै मोटर बाटोको उकालो लागेपछि गोपालदी,बराङदी ,लिधिनडाँडा, चापपानी, गेजा, दरुंगाडाँडा,चुनरडाँडा हँुदै दाङ्गसिंघा गाउँ पुगिन्छ । यो गाँउमा थोरै पक्कीबाटो भए पनि धेरै कच्ची बाटाहरु रहेका छन् । त्यहाँ लगभग ६०/६५ घर धुरी भएकोले ९५ प्रतिशत मगरहरुको बाहुल्यता रहेको बस्ती हो । त्यहाँका  बालबालिकाहरुले पढ्ने कक्षा ४ सम्मको कानुङ प्राथमिक विद्यालय रहेको हुनाले विद्यालयमा अध्यापन गराउने ४ जना शिक्षिका मध्ये प्रधानध्यापक पनि शिक्षिका लिला बराल मगर नै रहेकी छिन् । यो गाउँका अधिकांश मगरहरु मगरभाषा  बोल्नेहुँदा  त्यहाँको वनपाखा बस्तीहरुको नाम पनि मगरभाषा मै रहेको पाइन्छ जस्तैः चिलाङदी, बराङदी, लिधिन डाँडा, गेजा, दरुंगाडाँडा, दाङ्गसिंघा जस्ता थुप्रै ठाउँको नाम लगायत स्कुुलको नाम पनि कानुङ  प्रा.वि. नै रहेको छ ।  त्यो गाउँको  व्यक्तिहरुको मुख्य पेशा कृषि नै भएकोले उत्पादन मकै, कोदो, फापर, पिँडालु, बेसार लगायत विशेष गरी अदुवा खेतीबाट बढी आम्दानी गरेको पाइन्छ ।  त्यहाँका किसानहरु मिलेर बर्षेनी लगभग ८/१० लाखको अदुवा विक्री गर्ने गरेको स्थानीय बासिन्दा एवम् शिक्षक खिम बहादुर कवँरले बताए । 

दाङ्गसिंघा गाउँमा पुरानो पुस्ताका दुई चार जना व्यक्तिहरु भारतीय सेनामा लाहुरे  थिए भने अहिलेका युवाहरु बैदेशिक रोजगारीमा गएका छन् । २०४२  साल तिर केही प्रोजेक्टहरुले खानेपानीको व्यवस्था गरिदिए पनि सफल हुन सकेन त्यसकारण ५४/५५ साल तिर फिनल्याण्ड प्रोजेक्टबाट खानेपानी ल्याए पनि त्यहाँका नागरिकहरुलाई पानीको समस्या अहिले पनि ज्यूँका त्यूँ छ । अरु गाउँमा एकघर एक धारा छ भने त्यहाँका  गाउँलेहरु एक घर एक गाग्रो पानी पालैपालो भर्ने गर्दछन् ।  त्यहाँका स्थानीय शिक्षक खिम बहादुर कवँरले खानेपानीको लागि उपभोत्ता समितिको अध्यक्षसँग कुुरा गर्दै आएकोले पानीको समस्या समाधान भयो भने दाङ्गसिंघा गाउँमा होमस्टे सञ्चालन गर्ने सोँच बनाएका छन् । गाउँदेखि माथि डाँडामा समथर परेको भाग छ त्यहाँ कालीगण्डकीबाट ल्याउँन लागिएको  पानी ट्याङ्की, नेपाल टेलिकमको टावर राखिएको रहेछ । त्यहाँबाट  चारै तर्फ विभिन्न जिल्लाहरु र हिमालका मनोरम दृश्यहरु सजिलै नियाल्न सकिन्छ । जस्तै पाल्पा जिल्लाको विभिन्न भाग, गुल्मी, पर्वत, स्याङजाको प्रकृतिसँग  रमाउँँँन र प्रकृतिलाई नजिकबाट नियाल्न चाहाने पर्यटहरुका लागि दाङ्गसिंघा गाउँ निकै उत्कृष्ट मानिन्छ । योे जिल्लाको विभिन्न ठाउँहरु ऐतिहासिक, धार्मिक, सांस्कृतिक तथा प्राकृतिक सम्पदाले आफैमा भरिपूर्ण छ ।  पाल्पाको विभिन्न ठाउँमा घुम्न  आउने पर्यटकहरुलाई दाङ्गसिंघा गाउँमा पनि पर्यटकको रुपमा भिœयाउँन सकियो भने त्यहाँका नागरिकहरुको जीवनस्तरमा आर्थिक उन्नतीले ठूलो टेवा पुग्न सक्ने स्थानीयवासीहरुको एकमत रहेकोछ । गाउँमा होमस्टे सञ्चालन गरेर आफ्नै गाउँमा उत्पादन भएका खाद्य तथा अन्य वस्तुहरुलाई प्रयोगमा ल्याई गाउँमै खपत गर्ने सोँच लिएका छन् शिक्षक खिम बहादुर कवँरले । कृषिमा आधारित गाउँलेहरुलाई कृषि एवम् सास्कृतिक पर्यटनसँग जोडेर माथि उठाउँन सकिने कुरा पनि कवँरले जानकारी दिए ।  होमस्टेमा आउँने पर्यटकहरुका लागि कालीगण्डकीबाट पानी ल्याइ सुइमिङपुल र बोटिङ्गको व्यवस्था गर्नुका साथै पाल्पा जिल्लाको विभिन्न पर्यटकीय स्थलहरु रानीमहल, कालीगण्डकी पावर हाउस,आलमदेवी लगायत यस्ता थुप्रै पर्यटकीय स्थलहरुका लागि टुर प्याकेजमा लाने सोँच शिक्षक खिम बहादुर कवँरले गरेका छन् । मगर मौलिक संस्कृति तथा सम्पदाले उत्कृष्ट मानिने पाल्पा जिल्लामा स्वदेशी तथा विदेशी पर्यटकीयहरुको आगमन गराउन सकियो भने यो दाङ्गसिंघा गाउँले समृद्धिमा फड्को मार्न सक्ने सम्भावना  रहेको देखिन्छ ।   

चन्द्रा थापा मगर

दाङको घोराही बजारदेखि उत्तर पट्टि लगभग ३ किलोमिटरको दुरीमा पर्ने बौद्धको नमः छु गुम्बा घोराही बासीहरुका लागि शान्तिको अनुभुति गर्न सकिने पहिलो  गन्तव्य स्थान बनेको छ  । यो गुम्बा बौद्ध धर्मालम्बीहरुको लागि मात्र नभएर सबै धर्म सम्प्रदायका व्यक्तिहरु पर्यटकका रुपमा आउने मुख्य ठाउँ हो । बुद्धलाई शान्तिको प्रतिकका रुपमा लिइने हदाँ घोराही आउने आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटकहरुका लागि आकर्षणको केन्द्रविन्दु बनेको छ यो गुम्बा ।  समुन्द्री सतहदेखि केहि उचाईमा पर्ने यस गुुम्बाको अर्काे विशेषता भनेको ६१ फिट अग्लो भ्यु टावर राखिएको हुँदा त्यसबाट घोराही बजार र त्यहाँ वरपरका रमाईला दृश्यहरु राम्रोसँग अवलोकन गर्न सकिन्छ । घोराही उपमहानगर पालिका १८ मयुर डाँडामा पन्ध्र कठ्ठा क्षेत्रफलमा निर्माण  गरिएको गुम्बा घोराहीका मगर संघले २०५८ सालमा स्थापना गरेका हुन् ।  अहिले मानिसहरु खाना र नानाको खोजीमा मात्र छैन आत्म सम्मानको खोजीमा पनि छन् त्यो हो धर्म,त्यसकारण हामी हिन्दु धर्ममा अल्मली रहँदा हाम्रो भाषा, धर्म, संस्कृति भुल्दै जाने आंशकामा आफ्नो भाषा धर्मलाई जर्गेना गर्नु पर्छ भन्ने उद्देश्यले यो गुम्बा स्थापना गरेको बताए  गुम्बाका अध्यक्ष सत बहादुर रोका मगर ।  केही वर्ष पहिलेबाट नेपालमा धर्म सम्बन्धि विवाद भइ रहेको छ । यद्यपी नेपाल हिन्दु राष्ट्र होइन धर्म निरपेक्षता हुनु पर्छ भन्ने टिका टिप्पणी भइ रहदाँ त्यहाँका मगर संघले हामी आदिबासी जनजातिहरु बौद्धिष्ट हौ भन्ने हाम्रो इतिहासले छर्लङ्ग बताइ रहेको छ भने हामीले बुद्ध धर्म मान्न किन कन्जुसाइ गर्ने भन्ने मनस्थितिका साथ स्थापना गरिएको गुम्बा अहिले घोराही उपमहानगरपालिका बासीका लागि गहनाको रुपमा स्थापित भएको छ ।  काठमाडौको स्वयम्भुलाई झै गुम्बालाई विचमा राखेर चौतर्फी मोटर बाटो खोलिएको छ । त्यहाँ आउने बौद्ध दर्शनार्थी र पर्यटकहरुले केही समय स्वर्गको अनुभुति गर्न पाइने हँदा अहिले गुम्बामा आएर रमाउनेहरुको संख्या ह्वात्तै बढेको छ । गुम्बा भित्र बुद्धका रङ्गीचङ्गी झण्डाहरु चारै तर्फ हावाको झोक्काले हानेर फर्फराइरहेको देख्दा पर्यटकहरु केही समय हावाको वहेलीसँग रमाएका हुन्छन् ।  पर्यटक लोभ्याउने विशेषता प्युठान राम राजाका मनिराम पुनले कतारबाट ल्याएको १७ फिट अग्लो बुद्धको मुर्ति गुम्बा भित्र सजाइएको छ भने काठमाडौका एकजना नेवार समुदायले लगभग १५÷२० लाख पर्ने सुनको जलप लगाएको अग्लेश्वरी बुद्धको मुर्ति गुम्बामा राखिएको हुँदा गुम्बामा आउने पर्यटकहरु निकै आकर्षक मानेर हेर्ने गरेको देखिन्छ । यसै गरी घोराही १४ का गुम्बा व्यवस्थापक समितिको पूर्व कोषाध्यक्ष स्व. लाख बुढा मगरको स्मृति दिवसमा उनका छोराहरुले स्टुपा भित्र १६ लाख पर्ने मानी राखिदिएको हुनाले गुम्बा भित्र अवलोकन गर्ने पर्यटक र दर्शनार्थीहरुको नजर सिधै स्टुपा भित्र पुगेको हुन्छ । गुम्बाको अर्काे विशेषता भनेको मनदिल पुन  भ्यू टावर राखिएको छ । यो भ्यू टावर डेक्स क्षेत्रफल २३५ स्क्वायर फिट र फाउन्डेसन क्षेत्रफल २४० स्क्वायर फिट रहेको छ भने यसको उचाइ ६१ फिट रहेको छ । टावरको भार आयतन १.५  टन रहेको हुँदा एक पटकमा १२ जना सम्म अवलोकन गर्न सक्ने गुम्बा व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष सत बहादुर रोका मगरले बताएँ । यो टावर घोराही उपमहानगरपालिका १४ ढोडेनी निवासी समाजसेवी तथा गुम्बाको सल्लाहकार अनरेरी क्या.श्री मन बहादुर पुन र श्रीमती दिलमाया पुन परिवारले रु. चालिस लाख बराबरको लगानीमा निर्माण गरिएको हँुदा मनदिल पुन भ्यू टावर नामाकरण  गरिएको छ । भ्यू टावर निर्माण गर्ने मन बहादुर पुन अहिले हामी माझ नरहे पनि घोराही बासीलाई सधै सम्झनयोग्य छाप छोडेर यस धर्तिबाट विदा हुनु भएको कुरा गुम्बाका अध्यक्षले जानकारी दिए । अहिले  गुम्बाको मुख्य आकर्षणको केन्द्र विन्दु भ्यू टावर नै भएकोले  गुुम्बामा भगवान बुद्धको दर्शन गर्ने लगायत ६१ फिट अग्लो भ्यू टावरबाट घोराही बजारकने मनोरम दृश्यहरु मज्जा लिएर स्वर्गको अनुभुति गर्ने विदेशी तथा स्वदेशी पर्यटकहरुको संख्या दिनानुदिन बढ्दै गएको छ । यद्यपि गुम्बा र भ्यू टावरबाट घोराही बजार अवलोकन गरेर त्यहाँ अन्य प्राकृतिक सौन्दर्यसँग रमाउन पाउँदा मन नै आनन्दित भएको बताउँछन् पर्यटकहरु । 

गुम्बा अवलोक गर्नलाई नेपालका विभिन्न जिल्लाबाट बाँके, बर्दिया, कंचनपुर, रुकुम, रोल्पा, प्युठान, कपिलवस्तु, नवलपरासी, चितवन लगायत बेलाबेला विदेशी पर्यटक पनि आउने गरेका छन् ।  यद्यपि भगवान बुद्धको नियम अनुसार बेलाबेला गुम्बामा पाठपूजा हुने हुँदा झापाबाट भक्तबहादुर तामाङ गुरुलाई लिएर राखिएको छ । यस गुम्बालाई  पश्चिमाञ्चल क्षेत्रको बौद्ध धर्म नमूना केन्द्र बनाई धार्मिक पर्यटन विकासको रुपमा लैजान सकियो भने लुम्बिनीमा बुद्धको दर्शन गर्न आउने विदेशी पर्यटकहरुलाई सजिलै गुम्बामा आगमन गराउन सकिन्छ भन्ने गुम्बा व्यवस्थापन समितिले आंकलन गरेका छन् ।  

एजेन्सी । भारतीय फिल्म तथा संगीत उद्योगका चर्चित जोडी साजित–वाजिदका एक मुख्य पात्र अर्थात चर्चित संगीतकार वाजिद खानको गएराती निधन भएको छ । खानको पारिवारिक श्रोतले उनको निधन भएको पुष्टि गरेको हो ।

त्यसैगरी गायक सोनु निगमले पनि आफ्नो फेसबुकमा संगीतकार खानको निधन भएको उल्लेख गरेका छन । स्वर्गीय खानको पारिवारिक श्रोतले बताए अनुसार उनी मृगौला पीडित थिए र दुई बर्षअघि उनको मृगौला प्रत्यारोपण गरिएको थियो ।

घाँटीमा ईन्फेक्सन भएका कारण मुम्बइको चेम्बुरस्थित सुराना अस्पतालमा भर्ना भएका खानको खानको परिक्षण गर्दा कोरोना संक्रमण भएको पुष्टि भएको थियो । सन १९८१ मार्च १० मा जन्मेका खानको ताजा गीत ‘भाई–भाई ’एक साता अघि रिलिज भएको थियो ।

यो गीत नायक सलमान खानसंगको सहकार्यमा निर्माण गरिएको भारतीय सञ्चार माध्यमले जनाएका छन । वाजिद खान आफना दाई साजिद खानसंग मिलेर संगीत सृजनाको काम गर्दै आएका थिए ।

साजिद–वाजिदको जोडीले सन १०९८ मा सलमान खान अभिनित सुपरहिट फिल्म ‘मैन प्यार किया’ मा संगीत दिएको थियो । यो जोडीले अहिलेसम्म ९ बर्षसम्म निरन्तर संगै काम गर्ने क्रममा १६ फिल्म हिट भएका छन ।

 एजेन्सी  |  १ घण्टा अघि चैत ११, २०७६ एजेन्सी : चीनमा वुहान सहरमा कोरोना भाइरस नियन्त्रणमा आइसकेको अवस्थामा अर्को भाइरस देखिएको छ।  यसअघि पनि देखिएको हन्ता भाइरस चीनमा फेरि देखिएको हो। यो भाइरसका सोमबार चीनमा एकजनाको मृत्यु भएको छ।

विश्वभर कोरोना भाइरसको संक्रमण फैलिरहेको बेला चीनमा केही वर्षअघि पनि देखिएको यो भाइरस देखा परेको चीन सरकारको मुखपत्र ग्लोबल टाइम्सलाई उद्धृत गर्दै अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चारमाध्यमले जनाएका छन्। काम सकेर सान्डोग प्रान्त फर्किरहेका एक व्यक्तिमा यसखाले भाइरस संक्रमण रहेको फेला परेको अन्तराष्ट्रिय सञ्चारमाध्यमले जनाएका छन्। ती व्यक्ति सवार गाडीमा रहेका अन्य ३२ जनाकोसमेत चेकजाँच गरिएको छ।  भारतमा पहिल्यै हन्ता भाइरस देखा परिसकेको थियो। सन् २००८ मा भारतको तमिलनाडुमा यस भाइरसका रोगीहरुको पहिचान भएको थियो। त्यस समय यसबाट २८ जना संक्रमित भएका थिए।

खासगरी सर्प र मुसा शिकार गर्ने व्यक्तिमा यस प्रकारको संक्रमण पाइएको थियो। सन् २०१६ मा १२ वर्षीय एक बालकको यस रोगबाट मुम्बईमा निधन भएको थियो।